Frank Zappa – Legenda Gitary
Czołem Gitarowi Maniacy! Zapraszam do obejrzenia materiału o prawdopodobnie najbardziej niesamowitej postaci związanej ze światem gitary. Jednak powiedzieć o Franku Zappie gitarzysta, to tak jak by nic nie powiedzieć. Kompozytor, frontman, autodydakta, showman, autor tekstów,
prawdziwa legenda.
Jeśli masz ochotę zasubskrybować ten kanał to zrób to teraz. Jeśli zaś chciałbyś mnie wesprzeć możesz to zrobić na Patronite. Zapraszam również do komentowania lajkowania lub jeśli wolicie dislajkowania mojej pracy. Zaczynamy!
Frank Zappa urodził się w 21 grudnia 1940 roku w Baltimore, w stanie Maryland. Babcia od strony matki była w połowie Francuzką a w połowie Sycylijką. Ojciec zaś miał grecko-arabskie korzenie. Ojciec grywał na gitarze w „objazdowym trio śpiewaków”, a także należał do drużyny zapaśników. W domu rodzice mieli zwyczaj posługiwania się językiem Włoskim zwłaszcza w sytuacji kiedy nie chcieli aby dzieci rozumiały o czym mówią. Dążąc do asymilacji nie nauczyli włoskiego ani Franka, ani żadnego z pozostałych dzieci.
Pierwsze zetknięcie ze sztuką
Pierwsze zetknięcie ze sztuką jako taką miało miejsce jeszcze w dzieciństwie Franka. Uwielbiał on ciąć i montować amatorskie filmy wideo. Wtedy jeszcze nie ciekawiła go muzyka.
„Gdzieś od piątego do trzynastego roku życia interesowałem się chemią. Zwłaszcza metriałami wybuchowymi. Gdy miałem 6 lat nauczyłem się robić proch strzelniczy. Wtedy mój tato pracował w zakładach wojskowych Edgewood Arsenal. Podczas wojny wytwarzali tam gazy bojowe. Mieszkańcy przyzakładowego osiedla musieli mieć w domu maski przeciwgazowe na wypadek pęknięcia zbiorników z gazem musztardowym. W dzieciństwie bawiłem się zlewkami, które tato przynosił z pracy i maskami przeciwgazowymi wiszącymi w szafce. Biegając w masce po podwórku myślałem, że to hełm kosmonauty”
Frank Zappa
W domu w Edgewood Frank Zappa cierpiał na ataki Astmy. Ojciec szukał więc miejsca z lepszym klimatem gdzie Frank nie będzie cierpiał, a on zarobi więcej pieniędzy. I tak przyjął posadę wykładowcy metaloznawstwa na Akademii Marynarki Wojennej w Kalifornii
„Moja rodzina była bardzo biedna i nie przepadała za muzyką. Dlatego zacząłem ją przeżywać gdy miałem czternaście, piętnaście lat. Rodzice nie chcieli, żebym miał cokolwiek wspólnego z muzyką. Pamiętam artykuł o Samie Goddym. Napisali, że jest znakomitym handlowcem, bo potrafi sprzedać album (Prz. Dzieła zebrane Edgarda Varese’a ) z tą okropną muzyką. Autor twierdził, że to najbardziej przerażające dźwięki dla ludzkiego ucha. Nikczemna, wstrętna płyta… Artykuł zapadł mi w głowie. Kilka miesięcy później zobaczyłem tę płytę w sklepie i ją kupiłem. Przesądziła tamta recenzja albumu Varese’a. Dzięki utworowi „Ionisation” zacząłem pisać na orkiestrę.”
Frank Zappa
Zafascynowany zwłaszcza warstwą rytmiczną albumu „Dzieła zebrane Edgarda Varese’a część I” nie potrafił zrozumieć dlaczego płyta ludziom się nie podoba. Przez całe liceum zmuszał każdego, kto go odwiedził do przesłuchiwania wspomnianej płyty będąc przekonanym, że jest to najlepszy test na inteligencję.
Rhytm & Blues
W Liceum w Lancaster Frank interesował się Rhytm & Bluesem w przeciwieństwie do większości uczniów interesujących się głównie Elvisem Presleyem. W tamtym czasie Frank poznał Dona, który zdążył już rzucić naukę i większość czasu przesiadywał w domu. To on puszczał Frankowi takich czarnych wykonawców jak Guitar Slim, Clarence „Gatemouth” Brown, Elmore James, Lowel Fulson czy Johny „Guitar” Watson. O płyty Rhytm & Bluesowe było jednak bardzo ciężko ponieważ większość tzw. „białych” sklepów ich nie sprowadzała.
„Gdy pierwszy raz wziąłem gitarę do ręki pomyślałem Jak u licha się na tym gra.
Nie rozumiałem do czego służą progi. Ale kiedy usłyszałem gitarzystów Rhytm & Bluesowych wiedziałem, że chcę tak grać. gdy odkryłem, że dociśnięcie struny do progu zmienia wysokość dźwięku – poszło jak z płatka.”
Frank Zappa
Frank spędzał mnóstwo czasu u Dona Van Vlieta (znanego jako Captain Beefhart). Główną rozrywką Franka i Dona oprócz wielogodzinnych przesłuchiwań płyt winylowych były nocne wyprawy na kawę do zajazdu Donna przy autostradzie.
W 1956 roku powstaje pierwszy zespół Franka – The Blackouts. Kapela była wymieszana rasowo, co nie podobało się kowbojom i władzom szkoły. Dyrekcja uznała, że zespół jest nieobyczajny.
Po ukończeniu liceum Frankowi ani w głowie było kontynuowanie edukacji, ale zdał sobie sprawę, że jeśli nie pójdzie na studia, to nie będzie poznawał dziewczyn – tak więc poszedł. I tak w Collage’u poznał Key Sherman. Razem rzucili szkołę, zamieszkali razem i wzięli ślub.
Frank zarabiał na życie projektując kartki okolicznościowe. Później chwilę pracował dorywczo jako kopista dokumentów oraz projektant reklam dla kilku lokalnych firm. Najgorszą jednak praca, w której wytrzymał zaledwie tydzień była obnośna sprzedaż encyklopedii. W weekendy grywał z knajpianym zespołem Joe Perrino and The Mellotones rezydującym w Tommy Sandi’s Club Sahara w San Bernardino.
Studio nagrań
Niedługo potem znalazł studio nagraniowe w Cucamonga prowadzone przez Paula Buffa, który zbudował własnej roboty pięciośladowy magnetofon. Frank pracował z Buffem przez rok zanim tamten nie popadł w poważne kłopoty finansowe. Odkupił je więc od Buffa wraz z długami i w nim zamieszkał. W tym czasie rozpadło się jego małżeństwo. Obecność Zappy w studiu budziła wśród okolicznych mieszkańców oburzenie. Nie mogli oni zaakceptować faktu, że Frank brał 13,5 dolara za godzinę nagrań.
Postanowili więc zrobić wszystko, aby go stamtąd wyrzucić organizując prowokację polegającą na próbie wynajęcia studia do celów nakręcenia filmu porno. Pomimo, że nigdy do tego nie doszło, to niebawem drzwi studio otwierają się z hukiem i ekipa obyczajówki z San Bernardino konfiskuje wszystkie taśmy a Frank Zappa trafia za Kratki. Wyrok brzmi pół roku w zawieszeniu, 10 dni odsiadki plus kurator na trzy lata. W ten sposób kształtuje się polityczny światopogląd Zappy, który nigdy się już nie zmieni.
The Mothers Of Invention
W 1964 roku powstaje The Mothers Of Invention, którego nazwa powstała z konieczności ponieważ według MGM żaden z prezenterów radiowych nie chciałby puszczać zespołu o nazwie The Mothers czyli Matki. Zespół był wyjątkowy. Rzadko który zespół rockowy miał na tamten czas w swoim składzie instrumenty dęte i chyba żaden nie miał w swoim repertuarze Stravińskiego czy muzykę klasyczną w ogóle. Zespół wcielał w życie wyłącznie pomysły Franka.
W 1966 Zappa przez dziewczynę z którą mieszkał poznaje Gail. Kobietę, która później będzie jego żoną i z która zostanie z nim aż do śmierci. Gail wiedziała, że wychodzi za kompozytora, który większość swojego czasu będzie poświęcał na tworzenie. Frank Zappa stawiał swoim muzykom nieprawdopodobne wymagania. Oprócz doskonałego przygotowania muzycznego na każdym koncercie obowiązywała również odpowiednia choreografia. Próby trwały 8-12 godzin dziennie. Święto Dziękczynienia, Boże Narodzenie – bez różnicy.
Żeby przekonać ludzi do albumu The Mother Of Invention – Freak Out musiało minąć kilka lat i mnóstwo koncertów. Z sukcesem Mothers of Invetion zbiegł się początek kultury narkotykowej od której jednak Frank Zappa całkowicie się odcinał.
„Nie biorę drugów i do tego nie namawiam. Wiele problemów społecznych wynika wprost z narkomanii. Są tak rozpowszechnione, że ktoś kto ich nie bierze
uchodzi za dziwaka.”Frank Zappa
Teatr Garric
1967 W Nowym Yorku gdzie przeprowadził się z Gail – Zappa miał do dyspozycji teatr Garric, w którym dawał koncerty eksperymentatorskie. Wciągał publikę w show i nawiązał z nią dobry kontakt. Zorientował się wtedy na jak wiele może sobie pozwolić. Formuła koncertów była bliska teatralnej. Publika to uwielbiała. Przekazem tych show było ukazanie, że świat jest całkowicie absurdalny tak więc wykonawcy show musieli mieć odwagę na robienie rzeczy niedorzecznych.
Studiowałam perkusję w Juliard School – to były czasy dynastii muzycznych. Sądziłam, że pokochałam perkusję klasyczną, ale wszystko wzięło w łeb kiedy pierwszy raz poszłam na koncert Zappy. Zrozumiałam, że nie chcę grać w orkiestrze na kotłach, ani na trójkącie. Nie chcę siedzieć w ostatnim rzędzie i wykonywać na trójkącie trzech nut. Gdy usłyszałam muzykę Franka przestało mnie to pociągać…
… wiedziałam, że moje życie się odmieniło. Z teatru wyszłam zdezorientowana. Koncert wstrząsnął całym moim światem.
Rooth Underwood
Szybko Frank Zappa stał się jedną z najbardziej poważanych osobistości rocka. Wpływu jego twórczości na innych artystów nie dało się nie zauważyć. Paul Simon z zespołu Simon & Garfunkel zaprosił Franka na obiad gdzie omówiony został wspólny koncert otwierający show Zappy. Garfunkel wystąpili dla niepoznaki pod nazwą Tom & Jerry.
W 1967 przychodzi na świat pierwsze dziecko Gail i Franka – Moon Unit Zappa. Frank był w tym czasie w zagranicznej trasie.
Powrót do Kalifornii
W 1968 roku Zappa wraca do Kalifornii gdzie wprowadza się do olbrzymiego drewnianego domu w Laurel Canyon. W domu tym uprzednio mieszkał Tom Mix – dawna gwiazda westernów, a na przeciwko mieszkał Houdini. Miejsca było wystarczająco zarówno na salę prób jak i istniejący już tor do kręgli. Bywali w nim Mick Jagger, Eric Clapton, Jeff Beck i inni. Właściwie to każdy ze środowiska chciał się wkręcić na imprezkę do Franka Zappy. Okolica nie była jednak za ciekawa. 3 metry od domu Zappy przebiegała ścieżka, którą codziennie podążała grupa Mansona.
Do prac graficznych nad okładkami Zappa zatrudnił Cala Schenkela. Frank podsuwał mu pomysły i w ten sposób powstało mnóstwo świetnych okładek płyt w stylu alternatywnym. Powstaje między innymi parodia okładki płyty Beatlesów st. Peppers, czyli okładka Were Only In It For The Money do której pozował m.in Jimi Hendrix.
W 1969 rodzi się drugie dziecko Franka i Gail – Dwizzil. Tymczasem Frank oddaje się każdemu aspektowi rock and rolla włączając w to liczne kontakty z Groupies ale wyłączając narkotyki, których nigdy nie używał. Trzeba jednak powiedzieć, że niestety Zappa miał inny nałóg. Dużo palił. Do domu jednak Frank wracał z utęsknieniem, bo tylko tam miał spokój.
W 1969 Frank rozwiązuje zespół i część roku spędza na pracy w studio nad albumem „Hot Rats”. Kilka niewielkich koncertów daje z Ianem Underwoodem i Sugarcane Harrisem. W 1970 roku Frank otrzymuje propozycję zagrania koncertu z muzyką orkiestralną. Orkiestra jednak tak naprawdę nie miała ochoty grać kawałków Zappy a jedynie chcieli mieć za sobą wyjątkowe wydarzenie. Mimo to koncert okazał się sukcesem Filharmonii Los Angeles, a wszystkie bilety zostały wyprzedane.
W 1971 Frank tworzy film 200 Motels, tak dziwaczny, że nie sposób było widzowi cokolwiek z niego zrozumieć. Frank bał się, że napisze przebój. Hity mógłby pisać bez przerwy. Celowo sabotował wiele swoich utworów. Ciekawe, ze wszyscy chcieli mieć hity, a on nie.
Alice Cooper
Trasa 1971
Był środek zimy 1971. Właśnie skończyliśmy grac dwa koncerty w sztokholskim Konserthustet. Szedłem sobie korytarzem, kiedy podeszło do mnie
dwoje dzieciaków i powiedziało, że byli na obu koncertach i że mają świetny pomysł, ale nie wiedzą czy się zgodzę.Mamy młodszego brata o imieniu Hannes – powiedzieli. Był z nami na pierwszym koncercie, ale potem musiał wrócić do domu, bo ma jutro szkołę. Ich rodzina mieszkała w miejscowości, która nazywała się Tulinge, około dwadzieścia minut od Sztokholmu. Chłopcy chcieli, abym pojechał z nimi do ich domu w środku nocy, zakradł się do pokoju Hannesa, obudził go i powiedział: Hannes! Hannes! Obudź się to ja Frank Zappa. Odparłem OK, zrobię to.
Zostałem zaprowadzony do typowego pokoju dziecięcego, pełnego posklejanych modeli. Hannes spał w swoim łóżku, Było paskudnie zimno. Obudziłem go. Był ogromnie zaskoczony. Obudzili się również rodzice dzieciaków. Mieli na sobie długie koszule nocne. Okazali się bardzo mili. Przesiedzieliśmy w kuchni do rana rozmawiając o polityce.
Frank Zappa
Za wyjątkiem tego jednego wydarzenia cała europejska trasa z 1971 zasługuje na miano najbardziej katastrofalnej. 4 grudnia nad jeziorem Genewskim w lokalu Casino de Montreux wybuchł pożar który zaprzepaścił cały sprzęt zespołu Zappy przez co musieli oni odwołać cały tydzień koncertów. To wydarzenie stało się przyczynkiem do powstania znanego utworu zespołu Deep Purple: „Smoke On The Water”. Tytuł odnosi się bezpośrednio do widoku, jaki członkowie Deep Purple zobaczyli z hotelu nad jeziorem Genewskim.
Z kolei 10 grudnia w Rainbow Theatre w Londynie stała się rzecz straszna. Podczas bisu jeden z uczestników koncertu podbiegł do Franka i zepchnął go ze sceny. 4 metrowa scena i betonowa podłoga sprawiły, że upadek był bardzo groźny. Frank stracił przytomność i odniósł poważne obrażenia. 9 miesięcy spędzonych na wózku inwalidzkim zweryfikowało kilka przyjaźni. Rezultatem upadku było także obniżenie skali głosu Franka, ponieważ pękła mu krtań. Początkowo Frank nie mógł w ogóle mówić.
Rekonwalescencja
Podczas rekonwalescencji Frank nie dawał za wygraną i udało mu się nawet nagrać aż trzy albumy: „Just Another Band From L.A”, „Waka Jawaka” oraz „Grand Wazoo” oraz dwa musicale.
W tym czasie odwiedził go animator Bruce Bickford, który przedstawił mu swoje tworzone metodą poklatkową filmy. Rozpoczęła się trwająca wiele lat współpraca. Na życiową tragedię Frank Zappa zareagował w sposób właściwy dla swojej osobowości. Nie załamał się tylko wpadł w wir tworzenia. Wkrótce ruszy w trasę z dwudziestoosobowym zespołem z którym nagrał „The Grand Wazoo”.
Zappa Records
Frank był niewolnikiem tego co słyszał w swojej głowie. Usiłował to przekazać światu, ale borykał się z ograniczeniami finansowymi, organizacyjnymi przy utworach na orkiestrę i wykonawczymi. Pisał rzeczy, które nie każdy umiał zagrać.
Steve Vai
Próby odbywały się 4 razy w tygodniu po 5 godzin. Często prosił muzyków o zagranie rzeczy, które oni uważali za niewykonalne. Wytwórnie płytowe chciały maksymalnie wykorzystywać muzyków przy czym rzadko godziły się na wizjonerskie pomysły artystów. Dlatego Frank odszedł z Warnera, założył własną wytwórnię Zappa Records i stał się jednym z pierwszych całkowicie niezależnych artystów. Była to kluczowa decyzja biznesowa i ekonomiczna. Jednym z pierwszych albumów wydanych przez Zappa Records był Sheik Yerbouti z 1979. Płyta, może i zabawna, ale będąca tak naprawdę wyrazem gniewu i atakująca w każdym utworze jakieś środowisko.
Również w 1979 zaczynają się sesje do albumu, rock opery Joes Garage krytykującego sztukę w Stanach tamtego czasu. Podczas całej płyty przewija się głos głównego cenzora nawołującego do zdobycia normalnej pracy i przestrzegającego przed skutkami wybrania kariery w muzyce. The Central Scrutinizer wyjaśnia, że muzyka prowadzi do zażywania narkotyków, chorób, niezwykłych praktyk seksualnych, więzienia, a ostatecznie szaleństwa. Jako przykład cenzor podaje postać Joe, który zakłada zespół podczas gdy rząd przygotowuje się do kryminalizacji muzyki.
Wg niektórych narracja Zappy o cenzurze odzwierciedla Rewolucję Irańską z 1979 roku w której muzyka rockowa została zdelegalizowana. Płytę zamyka wyjątek liryczny – utwór Watermelon In Easter Hay na 9/4, uwierzcie mi lub nie, ale jeden z najwspanialszych rockowych utworów gitarowych jakie kiedykolwiek wyprodukowano i nie jest to tylko moja opinia. Syn Zappy Dwizill wykonując go współcześnie na koncertach za każdym razem wzrusza się do łez. Notabene to co robi Dwizzil to chyba najpiękniejszy hołd jaki można oddać nieżyjącemu ojcu.
Wróćmy jednak do albumu. Za swój udział w Joe’s Garage Vinnie Colaiuta został nazwany przez magazyn Modern Drummer „Najbardziej zaawansowanym technicznie perkusistą wszechczasów”.
1982 rok wytwórnia zaczyna sprzedaż wysyłkową płyt i gadżetów, która przynosi milion dolarów. Każdy list od fana był przeczytany. Także w 1982 roku stało się… Frank Zappa wraz z córką Moon nagrywają przypadkiem przebój. Pierwszy wielki i jedyny popularny hit. Valley Girl. Powstał tylko dlatego, że moon chciała pobyć z tatą.
Kronos Quartet
Na przełomie 1982 i 83 zawiązuje się współpraca Zappy z Kronos Quartet. Kwartetem smyczkowym charakteryzującym się otwartością na szeroki repertuar. Zappa komponuje dla nich utwór None of the Above.
Imponował mi tym, że był samoukiem, W młodości chodził do bibliotek i uczył się z książek. Bardzo mnie inspirował, Jego twórczość przywodzi mi na myśl Charlesa Ivesa, Charliego Partcha, Sun Ra – wielkich amerykańskich eksperymentatorów, którzy gruntownie zmienili podejście do słuchania i komponowania muzyki. Zappa mieści się w tej tradycji.
David Harrington
Kronos Quartet
Orkiestra Londyńska
1983 rok to m.in. nagranie z udziałem Londyńskiej Orkiesty dyrygowanej przez Kenta Nagano niekomercyjnych kompozycji Zappy pisanych właśnie na dużą orkiestrę.
„Zanim zdążyliśmy się zabrać do nagrania musieliśmy zagrać obowiązkowy koncert na żywo…To była katastrofa… W trakcie przerw pomiędzy utworami londyńska orkiestra opuszczała scenę, aby w pełni oddać się zapewnionej jej rozrywce. Kiedy wrócili na scenę wielu z muzyków było uwalonych jak zwierzęta. Moja muzyka zabrzmiała adekwatnie do ich stanu psychosomatycznego.”
Frank Zappa
PMRC
31 maja 1985 roku powstałe z inicjatywy żony senatora Rodzicielskie Centrum Zasobów Muzycznych PMRC wystosowało pismo do prezydenta Zrzeszenia Amerykańskich Wydawców Muzyki oskarżając przemysł muzyczny o prezentowanie młodzieży seksu i przemocy oraz gloryfikacji narkotyków i alkoholu. Zażądano systemu kwalifikowania poszczególnych albumów muzycznych podobnego do tego jaki występuje w oznaczeniach filmów. Zappa całkowicie się temu sprzeciwiał uznając to za ostrą cenzurę. Wytwórnie bały się podjąć temat.
Tymczasem Frank był gościem wielu serwisów informacyjnych i programów telewizyjnych. Pragnął bronić wolności słowa i swobody wypowiedzi. Zmienił więc aparycję na ugrzecznioną – fryzura, ubiór. Rozumiał, że potrzebne jest to do wejścia na grunt ludzi z którymi miał się zmierzyć – zwłaszcza na salach sądowych gdzie zaczął bywać.
W połowie lat 80tych Zappa korzysta z synclaviera – komputerowego instrumentu muzycznego z sequencerem, umożliwiającym komponowanie i późniejsze odtwarzanie wszelkich pomysłów muzycznych bez udziału muzyków. W 1986 roku wydaje album na którym wszystkie kompozycje, oprócz „St. Etienne” zostały wykonane przez Zappę na Synclavierze.
Podczas trasy w 1988 roku czuł się kiepsko. Słyszał rozmaite diagnozy i próbował się leczyć na różne sposoby. Jednak jego stan się pogarszał. Kiedy choroba się ujawniła zrezygnował z koncertów. Rak prostaty stał się smutnym faktem. Mimo to Frank bierze się do pracy, tak jakby przeczuwał, potrzebę podsumowania swojego dorobku
„W 1989 roku aksamitna rewolucja uwolniła Czechosłowację spod Radzieckiego jarzma. Zappa został zaproszony do Pragi. Dla Czechów Zappa był symbolem wolności. Na lotnisku witało go 5000 ludzi. Wzbudził on niesamowity entuzjazm swoją wizytą. W Pradze został ugoszczony przez prezydenta Václava Havla, a parlament, który ustanowił go przedstawicielem kulturalno-handlowym w Stanach.” – Zappa The Movie
… a oto co powiedział Frank Zappa do uczestników koncertu zorganizowanego z okazji wycofania wojsk radzieckich z Czechosłowacji. Był to ostatni koncert na którym zarejestrowano jego grę na gitarze:
„Pierwszy raz od trzech lat mam powód, żeby zagrać na gitarze. Z pewnością już to wiecie, ale Wasz kraj czeka nowa przyszłość! Mam nadzieję, że ta przyszłość będzie naprawdę wspaniała, a gdy zmierzycie się ze zmianami spróbujcie zachować swoją wyjątkowość! Nie stwórzcie innego kraju – niech pozostanie niepowtarzalny.”
Frank Zappa
1991 Czechy, Praga
Ensemble Modern
W 1991 roku Frank odkrywa zespół Ensemble Modern, który pragnął wykonywać jego muzykę orkiestralną na niespotykanym dotąd poziomie. 17 Września 1992 roku dochodzi do koncertu we Frankfurcie na którym Enemble Modern pod dyrygenturą Zappy wykonuje utwory z albumu The Yellow Shark. Ostatni koncert z udziałem Franka Zappy.
Grudzień 1993
Frank Zappa zmarł 4 grudnia 1993 roku w wieku pięćdziesięciu dwóch lat. Była przy nim żona Gail, dzieci Dwizzil, Ahmet, Moon oraz Diva a także przyjaciele. Za życia Frank wydał 62 albumy. Po śmierci ukazało się prawie drugie tyle.
Informacja nie jest wiedzą,
wiedza nie jest mądrością,
mądrość nie jest prawdą,
prawda nie jest pięknem,
piękno nie jest miłością,
miłość nie jest muzyką,
Muzyka Jest najlepsza.
Frank Zappa „Joes Garage” 1979
Przeczytałeś/aś felieton Frank Zappa – Legenda Gitary —-> Źródła: “Prawdziwy Frank Zappa” – In Rock 2020, Zappa Movie 2020 Alex Winter
